O ποταμός Αχέροντας πηγάζει από τα ορεινά του Νομού Ιωαννίνων. Επειτα από διαδρομή 64 χιλιομέτρων, εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος, συμβάλλοντας στη δημιουργία ενός πλήθους οικοσυστημάτων που φιλοξενούν και συντηρούν πολλά είδη φυτών και ζώων.Ο ποταμός διασχίζει την κοιλάδα που σχηματίζεται ανάμεσα στους ορεινούς όγκους της δυτικής Ηπείρου και κοντά στο Δημοτικό Διαμέρισμα Τρίκαστρο και περνά από ένα στενό και επιβλητικό φαράγγι που σχηματίζουν τα βουνά της Παραμυθιάς και του Σουλίου. Η περιοχή αυτή ονομάζεται "Στενά του Αχέροντα", είναι εξαιρετικής ομορφιάς και παρουσιάζει σημαντικό οικολογικό ενδιαφέρον.

Το έντονο ανάγλυφο της περιοχής των Στενών του Αχέροντα, η τραχύτητα των γύρω βουνών, η πλούσια βλάστηση και τα καθαρά και ορμητικά νερά του ποταμού, συνθέτουν ένα τοπίο ιδιαίτερης ομορφιάς. Σε αρκετά τμήματα του ποταμού, εκεί που η ροή του είναι ομαλή, σχηματίζονται νερόλακκοι και μικρές λιμνούλες, τόποι ιδανικοί για τη διαβίωση πολλών αμφιβίων και ψαριών. Σε άλλες πλευρές, ο ποταμός κυλά ορμητικά μέσα από κατακόρυφους και ψηλούς βράχους (αρκετές φορές το ύψος τους ξεπερνά τα 100 μέτρα, ενώ το πλάτος του ποταμού στα σημεία αυτά φτάνει τα δύο μέτρα). Σε μερικά πάλι σημεία, η επιφανειακή ροή του νερού είναι μικρότερη, κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.Ο Ομηρος περιγράφει τις εκβολές του Αχέροντα ως "...ένα ακρογιάλι μικρό, με γύρω φουντωτά της Περσεφόνης δάση, όλο από λεύκες λυγερές και ιτιές καρποτινάχτρες". Η περιγραφή αυτή της περιοχής παρουσιάζει ομοιότητα με τη σημερινή εικόνα του όρμου της Αμμουδιάς. Ωστόσο, ο όρμος πρέπει να ήταν πολύ πιο βαθύς, καθώς τα φερτά υλικά που μεταφέρει ο Αχέροντας επί χιλιάδες χρόνια, έχουν επεκτείνει την πεδιάδα προς τη θάλασσα.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, η πεδιάδα του Αχέροντα ήταν ο τόπος όπου κατοικούσαν οι ψυχές των νεκρών.

Στο χώρο αυτό, οι επισκέπτες, αφού υποβάλλονταν σε πολυήμερη προετοιμασία που περιελάμβανε πλήρη απομόνωση και ειδική διατροφή, οδηγούνταν στις υπόγειες αίθουσες του Νεκρομαντείου, όπου επικοινωνούσαν με τα πνεύματα των αγαπημένων τους νεκρών που προφήτευαν το μέλλον.

Η περιοχή αποτελούσε σημαντικό πόλο έλξης επισκεπτών, αλλά η ευημερία αυτή έμελλε να τελειώσει το 167 π.Χ., όταν ο Ρωμαίος Αιμίλιος Παύλος κατέστρεψε ολοσχερώς όλες τις πόλεις της Ηπείρου και πήρε μαζί του περισσότερους από 150.000 αιχμαλώτους. Στο πέρασμα των xρόνων από τότε, οι διαδοχικοί κατακτητές, οι συνεχείς πολεμικές συγκρούσεις και οι ληστρικές επιδρομές οδήγησαν σε μαρασμό για μεγάλο χρονικό διάστημα την ευρύτερη περιοχή του Αχέροντα, όπως και όλη την Ηπειρο.

Γενικά για τον ποταμό Αχέροντα

Ο βιότοπος "Δέλτα και τα Στενά του Αχέροντα" καταλαμβάνει το βόρειο τμήμα του νομού Πρέβεζας και ένα μικρό τμήμα του νότιου άκρου του νομού Θεσπρωτίας: Τη δυτική πλευρά αποτελούν οι ακτές του Ιονίου πελάγους, ενώ την ανατολική της τα Στενά του Αχέροντα και ο ορεινός όγκος των νότιων απολήξεων των βουνών του Σουλίόυ και της Παραμυθιάς. Η ποικιλία των φυσικών χαρακτηριστικών της περιοχής, όπως ποτάμια, χείμαρροι, έλη, βάλτοι, λόφοι, βουνά και παράλιες εκτάσεις σε συνδυασμό με την χλωρίδα και πανίδα, σχηματίζουν αξιόλογα χερσαία και υδάτινα οικοσυστήματα που είναι:
οι ελώδεις εκτάσεις, η παραποτάμια βλάστηση, το βραχώδες φαράγγι του Αχέροντα, οι φυλλοβόλες δρύες, τα αείφυλλα-πλατύφυλλα στο εσωτερικό της περιοχής, το δάσος Χαλεπίου πεύκης και άλλα λιγότερο σημαντικά. Με τον Αχέροντα ενώνουν τα νερά τους οι παραπόταμοι Κοκκυτός και Τσαγκαριώτικος

Η βλάστηση της περιοχής παρουσιάζει ποικιλία λόγω των διαφόρων κλιματεδαφικών συνθηκών και των ποικιλόμορφων ανθρωπογενών και ζωογενών επιδράσεων. Αξιόλογο, όσον αφορά τις αισθητικές, προστατευτικές και αναψυχικές λειτουργίες του, είναι και το δάσος Χαλεπίου πεύκης. Οι αρχικοί φυσικοί βιότοποι υπέστησαν σοβαρότατες αλλοιώσεις από τις αλόγιστες ανθρώπινες δραστηριότητες. Οι αλλοιώσεις προέρχονται από την αποξήρανση ολόκληρων υγροτόπων, την καταστροφή εκτεταμένων υδροχαρών δασών και τη μείωση της παραποτάμιας βλάστησης, την καταστροφή των δασών με αποτέλεσμα να απειλείται άμεσα ή ορνιθοπανίδα της περιοχής, με μείωση του πληθυσμού πολλών ειδών πουλιών ακόμα και με την εξαφάνισή τους. Αξίζει να αναφέρουμε κάποια απ' τα πουλιά που λόγω των αλόγιστων δραστηριοτήτων που γίνονται ή έχουν γίνει κατά καιρούς, συναντώνται ελάχιστα κι άλλα από αυτά κινδυνεύουν να εξαφανιστούν τελείως όπως: λαγγόνα, αργυροπελεκάνος, αργυροτσικνιάς, χαλκόκοτα, σταχτόχηνα, τσίφτης, στεπόκιρκος κ.α. Η πανίδα είναι μετακινούμενη σε ευρύτερες εκτάσεις της περιοχής με κύριο αντικείμενο προσοχής την ορνιθοπανίδα που παρά την αλλοίωση των φυσικών χαρακτηριστικών και την υποβάθμιση των φυσικών βιοτόπων και οικοσυστημάτων παρουσιάζει μεγάλη ποικιλότητα.

Όσον αφορά την πανιδα των χερσαίων εκτάσεων συναντάμε τις τρεις μεγάλες κατηγορίες των θηλαστικών (σκαντζόχοιρος, δασοποντικός, κουνάβι, νυχτερίδα κ.α.), αμφιβίων (δεντροβάτραχος, λιμνοβάτραχος, σαλαμάνδρα κ.α.), και ερπετών (ποταμοχελώνα, κονάκι ή άποδη σαύρα, οχιά, κοινή πρασινόσαυρα κ.α.). Καθεστώς προστασίας: -Εθνικό και Περιφερειακό επίπεδο -ΣΠΠ. Σπουδαιότητα: Η περιοχή αποτελεί σημαντικό τμήμα της αλυσίδας των υγροτόπων της Δ Ελλάδας. Οι φυσικοί οικότοποι έχουν περιοριστεί ή υποβαθμισθεί ιδιαίτερα. Η διαχείρισή τους πρέπει να γίνει με βάση ένα ολοκληρωμένο διαχειριστικό σχέδιο, έτσι ώστε να επιτευχθεί όχι μόνο η προστασία τους από την περαιτέρω υποβάθμιση αλλά και η ανασύστασή τους.

Όσον αφορά στα είδη Quercus ithaburensis ssp. macrolepis και Alnus glutinosa, οι πληθυσμοί τους έχουν δεχθεί έντονες επιδράσεις προερχόμενες από πυρκαγιές, κοπή ή εκκαθαρισμούς, ενώ ο πληθυσμός του Pancratium maritimum αποτελείται από μικρό αριθμό ατόμων που φύονται μόνο στην παραλία της Αμμουδιάς. Τα στενά Αχέροντα αποτελούν σπουδαίο βιότοπο βαλκανικών ενδημικών ειδών, που σε συνδυασμό με την ύπαρξη σημαντικών αρχαιολογικών χώρων (Νεκρομαντείο, Ακρόπολις Εφύρας κ.α.), προσδίδουν στην περιοχή έντονο οικοτουριστικό χαρακτήρα. Ο ποταμός Αχέροντας από τις πηγές μέχρι τις εκβολές του, δημιουργεί στο διάβα του μια εναλλαγή τοπίων με ιδιαίτερο οικολογικό και φυσιολατρικό ενδιαφέρον. Ο ποταμός είναι πλωτός από τις εκβολές μέχρι τον Μεσοπόταμο-Νεκρομαντείο. Τόσο οι εκβολές, όσο και τα στενά του ποταμού δημιουργούν ένα αξιόλογο οικοσύστημα που έχει ενταχθεί στις περιοχές προστασίας της φύσης του Δικτύου Φύση 2000.

Το Δέλτα του Αχέροντα

Ο Αχέροντας μετά την έξοδό του από το φαράγγι κοντά στο χωριό Γλυκή, διασχίζει την πεδιάδα που δημιουργήθηκε από την αποξήρανση της Αχερουσίας Λίμνης αλλά και τις προσχώσεις και τις αποθέσεις φερτών υλικών που μετέφερε ο ίδιος ο ποταμός. Έπειτα από πορεία 20 περίπου χιλιομέτρων, ο ποταμός εκβάλλει στον όρμο της Αμμουδιάς. Το μεγαλύτερο μέρος του Δέλτα του Αχέροντα έχει μετατραπεί σε χωράφια ύστερα από διαδοχικές αποξηράνσεις και αποστραγγιστικά έργα. 

Αρκετές όμως είναι οι εκτάσεις που πλημμυρίζουν εποχικά ή ακόμα και καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου. Δύο αξιόλογες υγροτοπικές περιοχές στο κάτω μέρος της δελταϊκής πεδιάδας είναι το έλος της Αμμουδιάς (στα βόρεια των εκβολών του ποταμού) και το μικρότερης έκτασης έλος της Βαλανιδοράχης (στα νότια των εκβολών). Οι εκτάσεις αυτές καλύπτονται από βούρλα, αρμυρήθρες, αρμυρίκια και καλαμιές. Κατά μήκος της κοίτης του Αχέροντα και των στραγγιστικών τάφρων έχουν διασωθεί υπολείμματα παρόχθιας δενδρώδους βλάστησης με ιτιές, ασημόλευκες, λυγαριές, σκλήθρα και φράξους.

Τα Στενά του Αχέροντα

Το έντονο ανάγλυφο της περιοχής των Στενών του Αχέροντα, η τραχύτητα των γύρω βουνών, η πλούσια βλάστηση και τα καθαρά και ορμητικά νερά του ποταμού, συνθέτουν ένα τοπίο ιδιαίτερης ομορφιάς. Σε αρκετά τμήματα του ποταμού, εκεί που η ροή του είναι ομαλή, σχηματίζονται νερόλακκοι και μικρές λιμνούλες, τόποι ιδανικοί για τη διαβίωση πολλών αμφιβίων και ψαριών. 

Σε άλλες πλευρές, ο ποταμός κυλά ορμητικά μέσα από κατακόρυφους και ψηλούς βράχους (αρκετές φορές το ύψος τους ξεπερνά τα 100 μέτρα, ενώ το πλάτος του ποταμού στα σημεία αυτά φτάνει τα δύο μέτρα). Σε μερικά πάλι σημεία, η επιφανειακή ροή του νερού είναι μικρότερη, κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.  Στις βραχώδεις πλαγιές των Στενών του Αχέροντα φωλιάζουν πολλά είδη αρπακτικών πουλιών, όπως γερακίνες, ξεφτέρια, βραχοκιρκίνεζα, ασπροπάρηδες και φιδαετοί.

Στην ευρύτερη περιοχή συχνά συναντάμε όρνια, πετρίτες, σπιζαετούς και χρυσαετούς. Μεγάλα θηλαστικά, όπως λύκοι και αγριογούρουνα, αναζητούν τροφή και καταφύγιο στις δασωμένες πλαγιές του φαραγγιού, ενώ άλλα θηλαστικά της περιοχής των Στενών είναι η αλεπού, ο ασβός, το κουνάβι, η νυφίτσα, η αγριόγατα, ο δασοποντικός κ.ά. Στα νερά του ποταμού ζει η βίδρα, ένα σπάνιο υδρόβιο θηλαστικό που ζει σε καθαρά νερά με πλούσια παρόχθια βλάστηση. Στα νερά του Αχέροντα αναπαράγονται περισσότερα από εννέα είδη ψαριών, ένα από τα οποία είναι ο αχερωνογοβιός, ενδημικό είδος του Αχέροντα. Χλωρίδα Τη χλωρίδα των Στενών συνθέτουν ασφάκες, σπάρτα, λαδανιές, φτέρες, πλατάνια, ιτιές, αριές και άλλα 180 είδη φυτών και δένδρων. Ανάμεσά τους υπάρχουν και πολλά σπάνια, όπως η μόλτκια η πετρώδης, η σκαβιόζα η ηπειρωτική, η σκουτελλάρια η λειμώνιος και αρκετά είδη που φύονται αποκλειστικά στην Ελλάδα, όπως τα Cerastium brachypelatum ssp. pindigenum και Crepis hellenica ssp. hellenica.

Πηγή: www.preveza.gr