Στο μεταξύ, η πρώτη αξιολόγηση, που ουσιαστικά ολοκληρώθηκε στο eurogroup της 10ης Οκτώβρη του 2016[3], είχε ανοίξει ζητήματα των οποίων η σημασία έμελλε να φανεί κατά τη διάρκεια της δεύτερης: και δεν αναφερόμαστε εδώ στα ζητήματα ‘ξεπουλήματος’ της δημόσιας περιουσίας, αλλά σε ζητήματα που κατοχύρωναν τον πλήρη έλεγχο των δημοσιονομικών της χώρας από τους θεσμούς, βλέπε δημοσιονομικός «κόφτης». [4]
Τα «προαπαιτούμενα» της δεύτερης αξιολόγησης, τουλάχιστον αυτά που διέρρευσαν στη δημοσιότητα [5] δεν έδειχναν σε καμία περίπτωση έναν ‘υγιεινό περίπατο’ που ονειρεύονταν η κυβέρνηση. «Προαπαιτούμενα» που αφορούσαν τα εργασιακά, την κατάργηση φοροαπαλλαγών, μαζικές κατασχέσεις χρηματικών ποσών, πλειστηριασμούς περιουσιακών στοιχείων, ΄απελευθέρωση’ αγοράς ενέργειας, ιδιωτικοποιήσεις και λοιπά ‘σωτήρια’ μέτρα, δεν θα ήταν δυνατόν να περάσουν τόσο άνετα από μια κοινοβουλευτική ομάδα η οποία ισχυρίζεται ότι ‘σώζει τη χώρα’ και φιλοδοξεί να τη θέσει σε μια πορεία ανάπτυξης σε όφελος μάλιστα της πλατιάς πλειοψηφίας και στο όνομα της αριστεράς…
Πολύ γρήγορα το αρχικό χρονοδιάγραμμα της κυβέρνησης άλλαξε: η δεύτερη αξιολόγηση έχανε τις προθεσμίες, τη μία μετά την άλλη, μετατοπιζόμενη σε ολοένα απώτερο χρόνο…
Η ‘αισιοδοξία’ του Τσίπρα, καθώς και του στενού του επιτελείου, περί γρήγορης ολοκλήρωσης της αξιολόγησης, πήγαζε από την εκτίμηση ότι εξαιτίας του βρετανικού brexit, οι νεοφιλελεύθερες ευρωπαϊκές ελίτ θα χαλάρωναν την πίεση τους στην Ελλάδα προκειμένου να μην αποσταθεροποιήσουν πολιτικά, την ‘αριστερή’ κυβέρνηση. Και όλα αυτά ενόψει του κρίσιμου ιταλικού δημοψηφίσματος – που έχασε πανηγυρικά ο εκλεκτός της ΕΕ Ρέντσι – της (τότε) ακυβερνησίας στην Ισπανία, και των επικείμενων κρίσιμων εκλογών σε Ολλανδία, Γαλλία και την ίδια τη Γερμανία. Το ευρωπαϊκό πολιτικό σκηνικό φάνταζε ως ιδανικό για την κυβέρνηση Τσίπρα που ήλπιζε – για άλλη μια φορά εκτός πραγματικότητας – ότι θα αποσπούσε μια ΄έντιμη’ συμφωνία την οποία θα μπορούσε να ‘πουλήσει’ επικοινωνιακά στην εκλογική της βάση, η οποία είχε αρχίσει να αποστασιοποιείται ραγδαία, μετά το φιάσκο του αλήστου μνήμης ‘παράλληλου προγράμματος’...με το οποίο κέρδισε τις εκλογές του Σεπτέμβρη του 2015.
Δυστυχώς για την κυβέρνηση τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν με τον τρόπο που σχεδίαζαν τα επιτελεία της.
Κάποια στιγμή ξεκινά μια ‘περίεργη’ διελκυστίνδα ανάμεσα στους ευρωπαίους εταίρους και το ΔΝΤ με την ελληνική κυβέρνηση παγιδευμένη στη μέση και αμήχανη. Η διαπραγμάτευση ‘κόλλησε’ στη διαφορά μεταξύ των ευρωπαίων και του ΔΝΤ για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας υπό το βάρος του χρέους και των απαιτούμενων πρωτογενών πλεονασμάτων που εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητά του. Το ΔΝΤ θεωρούσε ότι η ελληνική οικονομία δεν μπορεί να σηκώσει επι μακρόν πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 3,5% του ΑΕΠ και να εξυπηρετεί απρόσκοπτα, αλλά και να καθιστά βιώσιμο, το υπερβολικό δημόσιο χρέος. Για το λόγο αυτό το ταμείο ζητούσε την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους αποδεχόμενο μικρότερα πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 1,5-2% του ΑΕΠ. Οι ευρωπαίοι όμως, από τη μεριά τους, αρνούνται τη γενναία ελάφρυνση του ελληνικού χρέους επειδή οι πολιτικές συνθήκες στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες – και οι επικείμενες εκλογές – δεν επέτρεπαν την ανάληψη νέων ΄βαρών’ έναντι μιας ακόμη ελληνικής ‘διάσωσης’. Έτσι με προεξάρχοντα τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε επιμένουν στη διατήρηση των υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων του 3,5%. Στην περίπτωση όμως αυτή, αντέτεινε το ΔΝΤ, προκειμένου να αποδεχτεί τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους και να συνεχίσει να συμμετέχει στο ελληνικό πρόγραμμα, απαιτείται η λήψη πρόσθετων δημοσιονομικών μέτρων μετά το 2018, εκτιμώντας ότι τα υφιστάμενα – από το 3ο μνημόνιο – δεν επαρκούν ώστε να εξασφαλίσουν τέτοιου επιπέδου πρωτογενή πλεονάσματα. Ζητά λοιπόν μέτρα όπως νέα περικοπή των συντάξεων στο ύψος του 2% του ΑΕΠ μείωση του αφορολόγητου στα 5.οοο ευρώ, καθώς και περαιτέρω ‘απελευθέρωση’ στα εργασιακά – βλέπε ομαδικές απολύσεις. [6]
Κατάληξη αυτής της διελκυστίνδας ήταν, να ζητήσουν οι δανειστές από την ελληνική πλευρά στο eurogroup που πραγματοποιήθηκε στις 26 Γενάρη να νομοθετήσει, προληπτικά, συγκεκριμένα μέτρα. Ο υπουργός οικονομικών Τσακαλώτος μετά τη συνεδρίαση δήλωνε ότι «θα πρέπει να ξανασκεφτούμε» – την επιμονή του ΔΝΤ για προληπτική νομοθέτηση μέτρων – «για δύο λόγους: πρώτον γιατί τα δημοσιονομικά μεγέθη είναι σε ανοδική τροχιά, δεύτερον διότι κάτι τέτοιο υπερβαίνει τη δημοκρατική λογική της Ευρώπης» [7]
Τελικά και ενώ είχε διαφανεί, κάποια στιγμή, ακόμη και η πιθανότητα αποχώρησης του ΔΝΤ από το πρόγραμμα, ενώ (επαν)εμφανίστηκαν σενάρια Grexit από στοχευμένα δημοσιεύματα, όπως αυτό του Economist [8] αλλά και τη δήλωση του αντιπροέδρου της Ευρωβουλής Γκράφ Λάμπσντορφ, των Ελευθέρων Δημοκρατών (FDP), ότι «πρέπει να βρούμε ένα τρόπο, το συντομότερο δυνατό, να κρατήσουμε την Ελλάδα στην ΕΕ και να διατηρήσουμε την αλληλεγγύη αλλά να τη βοηθήσουμε να βγει από την Ευρωζώνη» [9] η άκρη βρέθηκε: πάλι μέσα από ένα δημοσίευμα – του Reuters αυτή τη φορά – μεταδίδεται η πληροφορία ότι το ΔΝΤ και οι ευρωπαίοι αποφάσισαν να τηρήσουν κοινή στάση απέναντι της Ελλάδας να παραμερίσουν τις διαφορές τους [10], [11] και να παρουσιάσουν τη συμφωνία αυτή στον υπουργό Τσακαλώτο ως συμφωνία “take it or leave it”. Η συμφωνία αυτή προέβλεπε την προκαταβολική νομοθέτηση νέων μέτρων ύψους 1,8 δις μέχρι το 2018 και άλλων 1,8 δις μετά το 2018 με νέες περικοπές στις συντάξεις και τη μείωση του αφορολόγητου ορίου στις 5.000-6.000.
Ο πρωθυπουργός Τσίπρας επανήλθε στο μόνο ‘όπλο’ που του είχε απομείνει: δηλαδή στην φρούδα ελπίδα ότι θα διεκδικήσει μια πολιτική συμφωνία στο ανώτατο επίπεδο της ΕΕ – βλέπε με την καγκελάριο Μέρκελ – προκειμένου να κλείσει η δεύτερη αξιολόγηση «μακριά από τις παράλογες απαιτήσεις του ΔΝΤ». Ποτέ φυσικά δεν μάθαμε την απάντηση που πήρε, αλλά αυτό που πληροφορηθήκαμε είναι ότι υπήρξε πράγματι συνάντηση σε ανώτατο επίπεδο, αλλά στη συνάντηση αυτή συμμετείχαν οι δύο κυρίες Μέρκελ και Λαγκάρντ που φαίνεται να επισφράγισαν τη συμφωνία ευρωπαίων και ΔΝΤ [12].
Η κυβέρνηση – σε πλήρες πολιτικό αδιέξοδο – επιχειρεί στη συνέχεια βαφτίζοντας το κρέας ψάρι να συσκοτίσει τα νερά και διατείνεται ότι στη συμφωνία του eurogroup στις 20 Φλεβάρη του 2017 στην οποία απεδέχθη την προκαταβολική νομοθέτηση των νέων μέτρων μετά το 2018, θα υπάρχουν «αντίμετρα» ώστε το «δημοσιονομικό αποτέλεσμα να είναι ουδέτερο» (τη στιγμή που αναζητούνται 3,6 πρόσθετα δις!), ενώ δηλώνει ότι αγωνίζεται για να τραινάρει τα εργασιακά και να τα εντάξει στην …τρίτη αξιολόγηση που έπεται στο μέλλον. Αλλά τι σόι «αντίμετρα» θα είναι αυτά φαίνεται από δημοσιεύσεις φιλικών προς την κυβέρνηση μέσων: στο tvxs διαβάζουμε στις 16 Μάρτη: «Ο ‘τοίχος’ του ΔΝΤ στα εργασιακά και οι εξαιρετικά φειδωλές – έως ταπεινωτικές – προτάσεις των δανειστών για τα αντίμετρα προβληματίζουν την κυβέρνηση και μουδιάζουν τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ στην τελική ευθεία της διαπραγμάτευσης για την αξιολόγηση». [13]
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η δεύτερη αξιολόγηση θα κλείσει. Η κυβέρνηση θα αποδεχτεί στο τέλος όλες τις – βασικές απαιτήσεις – των δανειστών, και ίσως πάρει μικροανταλλάγματα όπως την περικοπή των συντάξεων σε βάθος χρόνου. Αλλά δεν θα κλείσει αμέσως: δεν βιάζονται οι κυβερνώντες καθώς ο χρόνος για την αποπληρωμή νέων τόκων είναι το καλοκαιράκι [14], όπως και τα «μπάνια του λαού»…
Και ο μόνος που ‘καίγεται’ για το γρήγορο κλείσιμο της αξιολόγησης είναι ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος από τη μια μεριά βιάζεται αλλά από την άλλη δηλώνει ότι δεν «θα ψηφίσουμε τα υπερβολικά μέτρα γιατί είναι το κόστος που πρέπει να πληρώσει η Ελλάδα λόγω της ανικανότητας του Αλέξη Τσίπρα και της κυβέρνησής του» (θα νόμιζε κανείς ότι ο Τσίπρας διαπραγματεύεται με τον εαυτό του) [15]. Και ζητά επιμόνως εκλογές… Δεν του περνάει από το μυαλό (;) ότι οι ευρωπαίοι, και ιδίως οι Γερμανοί, δεν αισθάνονται δεμένοι ‘ιδεολογικά’ με κανένα από τα κόμματα ‘εξουσίας’ στη χώρα μας: το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να πετύχουν το καλύτερο δυνατό για τα συμφέροντά τους. Και στη παρούσα φάση η πολιτική σταθερότητα για τα συμφέροντα αυτά στην Ελλάδα έχει την υπογραφή Τσίπρας: κατόρθωσε να ‘περάσει’ την πιο σκληρή, μνημονιακή, προσαρμογή χωρίς να ανοίξει μύτη... Μάταια προσπαθεί να το εξηγήσει αυτό στη βάση και στα στελέχη της αξιωματικής αντιπολίτευσης ο κ. Αλέξης Παπαχελάς: «Ένα μεγάλο ευχαριστώ στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ». [16]
Κλείνοντας πρέπει να προσθέσουμε κάποια νέα πολιτικά στοιχεία: πρώτον η ανακούφιση των ευρωπαίων από τις ολλανδικές εκλογές δεν προμηνούν καλά νέα για την κυβέρνηση: η πίεση πρόκειται να αυξηθεί και το βλέπουμε στο δημοσίευμα του Bloomberg για το υπερβολικό ύψος των συντάξεων στην Ελλάδα,[17] στην ‘ψεύτικη’ είδηση του Reuters περί προκήρυξης εκλογών από τον Τσίπρα [18], αλλά και στην πρόταση ρεπουπλικάνου βουλευτή των ΗΠΑ να αποχωρήσει το ΔΝΤ από το ελληνικό πρόγραμμα[19].
Και το κερασάκι στην τούρτα: ο κ. Σόιμπλε, αλλά και το ΔΝΤ μετά από κάποιες παλινωδίες, ζήτησαν τη δέσμευση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στο πρόγραμμα, αφού το χρονικό του περιθώριο ξεπερνά τη θητεία της παρούσας κυβέρνησης. Αίτημα λογικό θα έλεγε κάποιος ‘καλοπροαίρετος αφελής’ αλλά αίτημα που τινάζει στον αέρα την στρατηγική Μητσοτάκη για την κατάληψη της εξουσίας…[20], [21]
Το κλείσιμο της αξιολόγησης φαίνεται ότι είναι προ των πυλών μετά και την ‘περήφανη’ επιστολή του Αλέξη Τσίπρα προς τους ευρωπαίους εταίρους περί της ανάγκης να τηρηθεί στη χώρα μας το «ευρωπαϊκό κεκτημένο» για τις εργασιακές σχέσεις και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, και την απάντηση Γιουνκέρ ότι αυτό τηρείται…στην Ελλάδα και σε όλες τις χώρες της ΕΕ(!)[22].
Μήπως ζούμε σε εργασιακό παράδεισο και δεν το έχουμε πάρει χαμπάρι; Ή μήπως αυτός, που ζούμε, είναι ο ‘εργασιακός παράδεισος’ στην «υπαρκτή» ΕΕ; Ή μήπως στη νέα ΕΕ «α-λα-κάρτ» που ‘ψήνεται’ «όλοι οι καλοί χωράνε» αρκεί να διάγουν λιτό βίο;
Παραπομπές
[2]http://www.huffingtonpost.gr/2016/07/18/episkepsh-moscovici_n_11049196.html
[4] http://www.huffingtonpost.gr/2016/05/19/kofths-boulh_n_10039956.html
[6] http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=848235
[7]http://www.thepressroom.gr/oikonomia/psyhroloysia-gia-tin-ellada-oi-daneistes-zitoyn
[8]http://www.thepressroom.gr/oikonomia/economist-i-ellada-tha-fygei-apo-tin-eyrozoni-tin
[10]http://www.reuters.com/article/us-eurozone-greece-stance-idUSKBN15P11L?il=0
[13]http://tvxs.gr/news/ellada/toixos-sta-ergasiaka-%E2%80%93-pagos-sta-antimetra
[17]http://www.thepressroom.gr/oikonomia/bloomberg-proti-stin-eyrozoni-i-ellada-se-dapanes
[18] http://tvxs.gr/news/ellada/ta-fake-news-toy-reuters-stoxeysan-ellada-kai-eyro
[20]http://www.kathimerini.gr/901604/article/epikairothta/politikh/soimple-formoyla-desmeyshs-nd
[22]http://tvxs.gr/news/ellada/i-apantisi-gioynker-stin-epistoli-tsipra-gia-ta-ergasiaka
