Εν όψει του 32 ου Μαραθωνίου Αθηνών - Στη μνήμη του Γρηγορίου Λαμπράκη

Ο Μαραθώνιος προέρχεται από την ιστορία του Φειδιππίδη , ενός Έλληνα αγγελιοφόρου. Σύμφωνα με αυτή ο Μιλτιάδης αμέσως μετά την περίφημη εκείνη μάχη απέστειλε τον Φειδιππίδη , που θεωρούνταν ο ταχύτερος τότε ημεροδρόμος του αθηναϊκού στρατού , από το πεδίο του Μαραθώνα στην Αθήνα για να αναγγείλει τη νίκη κατά των Περσών. Λέγεται ότι έτρεξε όλη την απόσταση χωρίς διακοπή και μπήκε στην Συνέλευση της Βουλής , όπου αναφώνησε "Νενικήκαμεν" (νικήσαμε) πριν καταρρεύσει και πεθάνει.

Ο αιφνίδιος θάνατος σε μαραθωνοδρόμους από προοδευτική αρτηριοσκλήρυνση των στεφανιαίων αγγείων (Noakes and Opie, 1979, Noakes et. al. 1979, Waller and Roberts 1980 ) , βοηθά να ξεκαθαρίσουμε ότι ο μαραθώνιος δρόμος και το τρέξιμο αντοχής γενικότερα δεν προσφέρει πλήρη ανοσία από τη διαταραχή αυτή. Ένα άτομο είχε συμπληρώσει 8 μαραθωνίους και δύο υπερμαραθωνίους , 14 μήνες πριν τον αιφνίδιο θάνατό του. Δεν ήταν καπνιστής, αλλά η χοληστερίνη του ορού ήταν 298 mg/dl , η υψηλής πυκνότητας λιποπρωτείνη ήταν 43 mg/dl , και τα τριγλυκερίδια ήταν 145 mg/dl , τιμές που δεν αναμένονταν από έναν μαραθωνοδρόμο. Ο αιφνίδιος θάνατός του παρουσιάστηκε στο 19ο χιλιόμετρο ενός αγώνα 24 km. Η αυτοψία έδειξε την ύπαρξη οργανωμένου θρόμβου ο οποίος προκάλεσε και την απόφραξη της αριστερής πρόσθιας κατιούσας αρτηρίας.

Οι Wallers and Roberts (1980) περιέγραψαν 5 περιπτώσεις αιφνιδίων θανάτων σε δρομείς με καλή φυσική κατάσταση και ηλικία πάνω από 40 χρόνων , 2 από τους οποίους ήταν μαραθωνοδρόμοι. Και στις 5 περιπτώσεις βρέθηκαν κατά τη νεκροψία σοβαρές παθήσεις τριών αγγείων. Και οι δύο μαραθωνοδρόμοι είχαν συστηματική υπέρταση και υπερχοληστεριναιμία με ολικές τιμές χοληστερίνης 310 mg/dl και 305 md/dl. Ένα χρόνο πριν από το θάνατό του ο πιο έμπειρος μαραθωνοδρόμος είχε υψηλής πυκνότητας λιποπρωτείνη (HDL) 41mg/dl, ενώ έτρεχε μέσο όρο 173 χιλιόμετρα την εβδομάδα. Το πρόγραμμα αυτό το εκτελούσε για περίπου 10 χρόνια και είχε τρέξει 6 μαραθώνιους της Βοστώνης και 7 αγώνες απόστασης 80 χιλιομέτρων.

Στο μαραθώνιο της Βοστώνης ένας δρομέας πέθανε από υπονατριαιμική εγκεφαλοπάθεια. Μεταβολές στις εργαστηριακές παραμέτρους κατά το Μαραθώνιο είχαν δημοσιευθεί από τους Blake και Larrabel το 1903. Αφορούσαν καρδιακές παραμέτρους , παραμέτρους αιμόστασης και δείκτες φλεγμονής. Το 2002 σε μια μελέτη που περιλάμβανε 37 δρομείς και πραγματοποιήθηκε στη Βοστώνη , μετρήθηκαν δείγματα αίματος των μαραθωνοδρόμων αυτών μία μέρα πριν τον αγώνα , 4 ώρες και 24 ώρες μετά τον αγώνα . Η ανάλυση περιλάμβανε μετρήσεις των κάτωθι παραμέτρων : Nάτριο , Κάλιο , χλώριο , σάκχαρο , ολικά λευκώματα , αλβουμίνη , ουρικό οξύ , ασβέστιο , μαγνήσιο , χοληστερόλη , ηπατικά ένζυμα , κρεατινική φωσφοκινάση (CK) , αλκαλική φωσφατάση , ουρία , ωσμωτικότητα πλάσματος , γενική αίματος , κ.α. Οι μετρήσεις έγιναν με τον αναλυτή Roche/Hitachi 117 system.

Στατιστική ανάλυση με t-test (t-value) ανέδειξε στατιστικά σημαντικές διαφορές στις τιμές των δειγμάτων που μετρήθηκαν πριν και μετά τον μαραθώνιο σε πολλές από τις παραπάνω παραμέτρους. Η στατιστική ανάλυση ανέδειξε στατιστικά σημαντική αύξηση σε παραμέτρους όπως η ουρία και η κρεατινίνη (νεφρική λειτουργία) , αύξηση των ηπατικών ενζύμων , του σακχάρου και των ολικών λευκωμάτων στο αίμα (στις 4 ώρες μετά το μαραθώνιο). Οι ηλεκτρολύτες ( χλώριο , νάτριο ) καθώς και το μαγνήσιο , η χοληστερόλη παρουσίασαν σημαντική μείωση στο εικοσιτετράωρο. Η τροπονίνη και το CK-MB αυξήθηκαν στο εικοσιτετράωρο σε λίγους δρομείς , κάτι που αποτελεί ένδειξη για ένα βαθμό μυοκαρδιακής βλάβης , αναστρέψιμης βέβαια , αφού οι φυσιολογικές τιμές αποκαταστάθηκαν λίγες ώρες αργότερα.

Αύξηση παρουσίασαν και τα λευκά αιμοσφαίρια (σε απόλυτο αριθμό) με άνοδο του αριθμού των πολυμορφοπύρηνων ουδετερόφιλων και ελάττωση των λεμφοκυττάρων. Η αύξηση των πολυμορφοπύρηνων εξηγείται πιθανόν λόγω φλεγμονώδους βλάβης (ιστικής ισχαιμικής βλάβης). Ανάλογη αύξηση παρουσίασαν και οι δείκτες φλεγμονής όπως είναι η C-RP.Ελάττωση του αιματοκρίτη με μικρή πτώση του αριθμού των ερυθρών αιμοσφαιρίων παρατηρήθηκε στην πλειοψηφία των δρομέων. Επίσης σημειώθηκε αύξηση του αριθμού των αιμοπεταλίων στις 4 ώρες μετά το μαραθώνιο. Μικρή αιμόλυση με αύξηση των τιμών της ολικής χολερυθρίνης καταγράφηκε σε κάποιο ποσοστό.

Να σημειωθεί ότι στην παραπάνω μελέτη κανένας αθλητής δεν εμφάνισε κάποια σοβαρή επιπλοκή μετά τον αγώνα!

Ο σκοπός του άρθρου αυτού δεν είναι να φοβίσει , αλλά να επισημάνει ότι ο μαραθώνιος είναι από μόνος του ένα απαιτητικό άθλημα με τους δικούς του νόμους , στον οποίο ο αθλητής ξεπερνά τα όριά του και επαναξιολογεί την αντοχή του. Απαιτεί άριστο επίπεδο αεροβικού υποστρώματος και άψογη καρδιαγγειακή λειτουργία. Τακτική προπόνηση με ένα όριο της μιας με μιάμισης ώρας αεροβικής άσκησης σε σταθερή βάση. Κλιμακωτά και με σταθερή άνοδο σε χιλιομετρικές αποστάσεις , για να συντονιστεί η αναπνοή με το καρδιαγγειακό σύστημα και να «λυθούν» τα πόδια. Σωστή διατροφή , ξεκούραση και καλό ύπνο.

Η υπεράσκηση αυτή απαιτεί όπως προανέφερα άριστη καρδιαγγειακή λειτουργία. Γιαυτό και ο αθλητής πρέπει να απέχει από το κάπνισμα ,το ποτό , την κακή διατροφή έτσι ώστε να διατηρεί τα αγγεία του προστατευμένα και «βατά» , μακρυά από την αθηρωματική νόσο που μπορεί να του στοιχίσει τη ζωή κατά την υπερπροσπάθεια. (Να σημειωθεί ότι η σχέση της αθηρωμάτωσης με τη διατροφή ξεκινά από την παιδική ηλικία – νωρίς κατά την δεύτερη δεκαετία της ζωής ).

Αθλητές που συμμετέχουν σε μαραθώνιο πρέπει να πειθαρχήσουν στις συμβουλές των κατάλληλων ιατρών. Καρδιολογικός έλεγχος και αιματολογικές εξετάσεις με χαμηλά επίπεδα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων ( χαμηλή LDL και υψηλή HDL ) , μειωμένο αθηρωματικό δείκτη και φυσιολογική αρτηριακή πίεση. Ένα άριστο σωματικό υπόβαθρο και ένα καλοχτισμένο αεροβικό προφίλ , σε κάνει αθλητή με αντοχή μέσα στα χρόνια της ζωής σου.

Κλείνοντας αυτό το άρθρο δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι απαραίτητη προυπόθεση για ένα μαραθώνιο είναι η ψυχή και το μυαλό. Τον Απρίλη του 1946 όταν η Ελλάδα ήταν ρημαγμένη από την Κατοχή , ο κυπριακής καταγωγής Στέλιος Κυριακίδης με δική του πρωτοβουλία ταξίδεψε στην Αμερική για να λάβει μέρος στο Διεθνή μαραθώνιο της Βοστώνης. Τηρώντας έξυπνη στρατηγική τερμάτισε πρώτος. Μάλιστα ο Κέλυ , όταν αργότερα ρωτήθηκε πώς ήταν δυνατόν να ηττηθεί από κάποιον που ήταν αδύνατος και με δυσκολία εξασφάλισε δικαίωμα συμμετοχής , απάντησε: «Πώς μπορούσα να τον κερδίσω; Εγώ έτρεχα για εμένα , ενώ εκείνος για μία ιδεολογία!».

Τα ιατρικά συμπεράσματα δικά σας ...

ΥΓ : Καλή επιτυχία στους Μαραθωνοδρόμους Πρεβέζης για τον μαραθώνιο της Κυριακής ( Στη μνήμη του μαχητή της Ειρήνης και των πανανθρώπινων ιδανικών Γρηγόρη Λαμπράκη ).