*Η Λίτα Μουτογεώργου είναι Ψυχολόγος-Σύμβουλος Συστημικής Θεραπείας

Οι οικογενειακοί θεραπευτές συμφωνούν ότι επιλέγουμε ως σύντροφο κάποιον που μας ταιριάζει, όχι μόνο στα επιφανειακά χαρακτηριστικά (κοινωνικό-οικονομικά-πολιτισμικά κριτήρια), αλλά και στους βαθύτερους κώδικές μας. Επιλέγουμε ανθρώπους με τους οποίους μπορούμε να συνδυαστούμε σε ρόλους και καταστάσεις που έχουμε μάθει στην οικογένεια μας, ενώ ταυτόχρονα υπάρχουν και κάποια διαφορετικά στοιχεία, που μας επιτρέπουν να εξελίξουμε άκαμπτους ρόλους και επώδυνα συναισθήματα (συναισθηματικές δομές).

Όταν συνδεόμαστε, προσπαθούμε να έρθουμε σε επαφή με το κομμάτι του εαυτού μας που το έχουμε απαρνηθεί ή δεν το έχουμε αναπτύξει. Η Ainsworth υποστήριξε ότι ανάλογα με τον τρόπο αλληλεπίδρασης της μητέρας και του βρέφους αναπτύσσονται τρείς τύποι διαφορετικού συναισθηματικού δεσμού-προσκόλλησης στα παιδιά: τα παιδιά με ασφαλή δεσμό, τα παιδιά με ανασφαλή δεσμό τύπου αποφυγής και τα παιδιά με ανασφαλή δεσμό τύπου αμφιθυμίας. Οι δεσμοί αυτοί χαρακτηρίζουν και τον τρόπο με τον οποίο συνδέεται το άτομο με τους άλλους ως το τέλος της ζωής τους.

Οι γονεϊκοί λοιπόν ρόλοι, που είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα επιλέξαμε ή που μας «επιβλήθηκαν», σύμφωνα με το οικογενειακό μοντέλο θεραπείας, παρουσιάζουν υψηλό βαθμό συνάφειας και με την επιλογή του συντρόφου μας. Ακολούθως, περιγράφονται κάποιοι από τους πιο βασικούς οικογενειακούς ρόλους καθώς και το πως αυτοί επηρεάζουν ίσως, την επιλογή μας στο αντίθετο φύλο…

Το παιδί-βοηθός γονέα: Έχει επίγνωση των αναγκών των άλλων και όχι των δικών του. Η αξία του και η συναισθηματική του ασφάλεια εξαρτάται από το να είναι άξιος, ικανός και εξυπηρετικός. Αναλαμβάνει πάντα το ρόλο του δυνατού, υπερβάλλει των δυνατοτήτων του, δυσκολεύεται να θυμώσει, να διεκδικήσει, να φερθεί με παραλογισμό. Επιλέγει συντρόφους που δεν είναι υπεύθυνοι, όποτε και αναλώνεται στο να τους εξυπηρετεί, ενώ σπάνια τους κατακρίνει.

Το παιδί-σύντροφος γονέα: Φοβάται την εκμηδένιση, την παραβίαση και την απόρριψη. Αισθάνεται εξαντλημένο συναισθηματικά και σεξουαλικά. Δυσκολεύεται να εμπιστευτεί το αντίθετο φύλο, ενώ είναι ανταγωνιστικό με άτομα του ιδίου φύλου. Εκφράζει έντονα τη σεξουαλική του διαθεσιμότητα και εμπλέκεται σε σχέσεις εκμετάλλευσης. Συνήθως επιλέγει για συντρόφους άτομα με τον ίδιο γονεϊκό ρόλο.

Το παιδί-εκπρόσωπος της οικογένειας: Ως ενήλικος δείχνει εργατικός και φιλόδοξος, ικανός να δουλέψει σκληρά για επαινετικά λόγια. Η ενέργεια του επενδύεται κυρίως στον επαγγελματικό του στίβο, αγνοώντας τις συναισθηματικές ανάγκες, αυτού και του συντρόφου του. Όταν διαμαρτύρεται ο σύντροφος για τη συναισθηματική του απουσία, ματαιώνεται και δεν κατανοεί γιατί δεν ικανοποιείται με τις επιτυχίες του.

Το εξαρτημένο παιδί: Μαθαίνει να είναι συστηματικά αδύναμο και ανήμπορο. Ως ενήλικος αφοσιώνεται σε εκείνους από τους οποίους εξαρτάται και δυσκολεύεται να εκφράσει τον θυμό του, να διεκδικήσει και να γίνει δυσάρεστος, εκφράζει το θυμό του παθητικά, κυρίως προς τον εαυτό του (καταθλίψεις, ψυχοσωματικές διαταραχές). Για να κερδίσει τη συμπάθεια των άλλων επιλέγει το ρόλο του θύματος και ως σύντροφο επιλέγει άτομα που έχουν υπάρξει παιδιά-γονείς, τα οποία και υπόσχονται να τον φροντίσουν.

Το παιδί που παραμελείται ή απορρίπτεται: Είναι επικριτικός με τον εαυτό του, αναζητά συντρόφους που αναπαράγουν το επικριτικό μοντέλο σχέσης. Νιώθει τρομερή ανάγκη να ικανοποιεί τους άλλους, δυσκολεύεται να δημιουργήσει σταθερές και δεσμευτικές σχέσεις, τείνει να αφοσιώνεται σε άτομα που τον απορρίπτουν, αναστέλλει το θυμό του και από το φόβο της απόρριψης αποτραβιέται. Στη μοναξιά του νιώθει ασφαλής. Επιλέγει συντρόφους της ίδιας κατηγορίας ή παιδιά-βοηθούς που μπορούν να τον αναλάβουν.

Την επόμενη λοιπόν φορά που θα αναρωτηθείτε, γιατί έχετε επιλέξει το συγκεκριμένο σύντροφο, αναλογιστείτε το ρόλο, που εσείς ως παιδί είχατε αναλάβει στην πατρική σας οικογένεια και ίσως να σας θυμίσει- «ξυπνήσει», κάτι γνώριμο, κάτι δικό σας…