Με την ευκαιρία της επετείου της ναυμαχίας του Ναβαρίνου (20-10-1827) παρουσιάζουμε δύο χαρακτικά που ανήκουν στη συλλογή των ΓΑΚ Πρέβεζας και προέρχονται από δωρεά του ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Νίκου Ψημμένου, καθώς και ένα σύντομο κείμενο σχετικά με τον αντίκτυπο της ναυμαχίας στην Πρέβεζα, μέσα από μια προξενική αναφορά που προέρχεται από τα αρχεία του Βατικανού και έχει μεταφραστεί και δημοσιευτεί από τον καθηγητή Γεώργιο Ζώρα.
Οι σχετικές πληροφορίες περιέχονται σε έκθεση του προξένου του παπικού κράτους στην Κέρκυρα. Ο πρόξενος μεταφέρει πληροφορίες που έγιναν γνωστές στον Υπάτο Αρμοστή (ανώτατο διοικητή) του κράτους των υπό βρετανική προστασία Ιονίων Νήσων, μετά από επίσημη αναφορά του Άγγλου προξένου στην Πρέβεζα William Meyer.
Η είδηση για τη ναυμαχία μεταδόθηκε στην πόλη από δύο σκάφη του στόλου του Ιμπραήμ που κατόρθωσαν να διασωθούν. Αξίζει να υπογραμμιστεί ο πανικός στον οποίο βρίσκονταν τα πληρώματά τους, καθώς περιγράφεται η αγωνιώδης προσπάθειά τους, μέσω κανονιοβολισμών, να τύχουν της βοήθειας πλοηγών που θα τους οδηγούσαν με ασφάλεια εντός του κόλπου.
Το αποτέλεσμα της ναυμαχίας προκάλεσε την αγανάκτηση του μουσουλμανικού πληθυσμού και είναι εμφανείς οι φόβοι τόσο του Meyer όσο και των άλλων προξένων για πιθανή αντίδρασή των μουσουλμάνων εναντίον των «Φράγκων», δηλαδή των υπηκόων των ευρωπαϊκών κρατών. Έτσι, το έγγραφο μας επιτρέπει να αφουγκραστούμε τον αναβρασμό που επικρατούσε ανάμεσα στους μουσουλμάνους μετά από την θλιβερή για αυτούς είδηση της καταστροφής του τουρκοαιγυπτιακού στόλου και τους κινδύνους για τον άμαχο πληθυσμό σε μια πόλη που παρέμενε υπό οθωμανικό έλεγχο. Σημαντική είναι και η πληροφορία του εγγράφου για τον θάνατο του Μπεκήρ πασά. Πρόκειται για τον Μπεκήρ αγά Τζογαδόρο, τουρκαλβανό, φρούραρχο της Πρέβεζας κατά την περίοδο της Επανάστασης. Ο Μπεκήρ είναι παλιός γνώριμος της πόλης, από την εποχή του Αλή πασά, καθώς επιγραφή του 1808 στο κάστρο του Αγίου Ανδρέα τον αναφέρει ως «επιστάτη του κάστρου».
Ακολουθεί η προξενική αναφορά:
Την στιγμήν ταύτην η Αυτού Εξοχότης ο λόρδος Ύπατος Αρμοστής έλαβε παρά του εντιμοτάτου κυρίου Meyer, Άγγλου Γενικού Προξένου, διαμένοντος εις Πρέβεζαν, την επίσημον έκθεσιν περί της καταστροφής της τουρκο-αιγυπτιακής ναυτικής μοίρας εις Ναυαρίνον υπό των ηνωμένων ναυτικών μοιρών.
Εις τας 22 τρέχοντος εν αλγερινόν βρίκιον, διασωθέν εκ της τρομεράς επιχειρήσεως, μεθ’ ενός άλλου τυνησιακού πλοίου, εφάνη προ της εισόδου του λιμένος της Πρεβέζης, ανα ζητούν δι’ επανειλημμένων κανονιοβολισμών την βοήθειαν των σταλέντων πλοηγών. Taύτα εισήλθον εις τον λιμένα και κατέθεσαν (οι κυβερνήται των) ότι ήσαν τα μόνα δύο, άτι να περιεσώθησαν εκ της παντελούς καταστροφής της τουρκο-αιγυπιακής μοίρας εις Ναυαρίνον, ήτις, συμπεριλαμβανομένων όλων των πολεμικών και των μεταφορικών πλοίων, ανήρχετο εις πλέον των ενενήκοντα.
Ταύτα επίσης δεν γνωρίζουν να δώσουν ακριβείς λεπτομερείας του γεγονότος, διαφυγόντα κατά την διάρκειαν της επιχειρήσεως, φαίνεται όμως εκ των καταθέσεών των ότι αι σφαγαί, αι γενόμεναι κατά διαταγήν του Ιμβραήμ πασά εναντίον των Μανιατών, κατά των οποίων διηνήργει αρπαγάς και εναντίον των οποίων διέταξε να αποπλεύση η μοίρα, δια να υπάγη εις τον έν λόγω κόλπον προς εκπλήρωσιν τοιαύτης δια ταγής, ήτο η αιτία της οριστικής ταύτης αποφάσεως, ην έλαβον οι ναύαρχοι.
Το κίνημα των Μουσουλμάνων εις Πρέβεζαν ήτο αβέβαιον, αμφίβολον, μάλλον όμως απειλητικόν, εις τρόπον ώστε οι πρόξενοι παρώτρυνον όλους τους Φράγκους να αποχωρήσουν μετά πάσης συνέσεως εκ του οχυρού τούτου και να ζητήσουν σωτηρίαν, όπως ομοίως και οι ίδιοι ητοιμάζοντο να κάμουν τούτο.
Η σημερινή κατάστασις εις Πρέβεζαν είναι τόσον περισσότερον επικίνδυνος, καθόσον είχε προ ολίγου αποθάνει ο Μπεκήρ πασάς, όστις ήτο Κυβερνήτης, διακείμενος πολύ ευμενώς προς τους Φράγκους και τους Έλληνας.
Κλείνοντας, σημειώνουμε ότι τα χαρακτικά που συνοδεύουν τη σύντομη αυτή παρουσίαση απεικονίζουν τους τρεις επικεφαλής του συμμαχικού στόλου Αγγλίας (Εδουάρδο Κόδριγκτον, εικ. 1), Ρωσίας (Λογγίνο Χέϋδεν, εικ. 1) και Γαλλίας (Ερρίκο Δεριγνύ, εικ. 2).
