Ενόψει των εγκαινίων της έκθεσης με τίτλο «Μια νέα πατρίδα. Η Πρέβεζα και οι πρόσφυγες» που διοργανώνει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πρέβεζας και το Τμήμα ΓΑΚ Πρέβεζας στο Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης την Πέμπτη, 22-12-2022 και ώρα 18:30, δημοσιεύουμε ένα σύντομο ιστορικό σημείωμα σχετικά με το Δημοτικό Σχολείο του Αρχαγγέλου, δίνοντας ένα μικρό δείγμα των πληροφοριών που ήρθαν στην επιφάνεια κατά την προετοιμασία αυτής της έκθεσης, ύστερα από μια εκτεταμένη αρχειακή έρευνα που οδήγησε στον εντοπισμό άγνωστων μέχρι πρότινος αρχειακών πηγών.

Όπως είναι γνωστό, ο Αρχάγγελος είναι χωριό που δημιουργήθηκε από πρόσφυγες που ήρθαν στην Πρέβεζα μετά την μικρασιατική καταστροφή. Όταν εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, επέλεξαν για τον οικισμό τους το όνομα Νέο Αγιαντζίκ(ιον). Με αυτό το όνομα εμφανίζεται ο οικισμός το 1924 στα δημόσια έγγραφα που αφορούν στην κατασκευή 40 προσφυγικών οικίσκων με ευθύνη του Γραφείου Εποικισμού του Νομού Πρέβεζας, το οποίο ενεργούσε για λογαριασμό της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων, καθώς και στην απόφαση της ίδρυσης του Δημοτικού Σχολείου του οικισμού, που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης (αρ. φυλ. 249, 4-10-1924). Πολύ σύντομα, όμως, ο οικισμός μετονομάστηκε σε Αρχάγγελο. Με αυτό το όνομα καταγράφεται σε απόφαση που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης το 1926 σχετικά με την απόσπασή του από την κοινότητα Καναλίου και την ένωσή του με την κοινότητα Νέας Σινώπης (αρ. φυλ. 90, 11-3-1926).

Εστιάζοντας στην ιστορία του σχολείου του Αρχαγγέλου, αξίζει να σημειωθεί ότι το σχολείο αυτό ήταν το πρώτο που ιδρύθηκε στους προσφυγικούς οικισμούς της Πρέβεζας, το 1924, ύστερα μάλιστα από αίτηση των ίδιων των κατοίκων, οι οποίοι υπόσχονταν να προσφέρουν το οίκημα και τα έπιπλα. Το σχολείο αρχικά στεγάστηκε σε ένα από τα οικήματα που κατασκευάστηκαν για τους πρόσφυγες. Το κτίριο αυτό, ωστόσο, καταστράφηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Μετά την απελευθέρωση, οι κάτοικοι κατασκεύασαν ένα ξύλινο παράπηγμα που χρησιμοποιήθηκε μέχρι το 1950, όποτε και ανεγέρθηκε νέο σύγχρονο διδακτήριο με δαπάνη του Εράνου Βασιλέως Παύλου.

Τα παραπάνω στοιχεία προέκυψαν κατά τη διάρκεια προετοιμασίας της προαναφερθείσας έκθεσης αρχειακού και φωτογραφικού υλικού με αντικείμενο την προσφυγική εγκατάσταση στην Πρέβεζα, κατόπιν συνεργασίας μας με το ΔΣ του «Μορφωτικού Εκπολιτιστικού Συλλόγου Αρχαγγέλου Πρέβεζας» που οδήγησε στον εντοπισμό πλούσιου αρχειακού υλικού το οποίο σταδιακά θα ψηφιοποιηθεί για να είναι διαθέσιμο στην έρευνα. Τους ευχαριστούμε και από αυτήν την θέση για τη συνεργασία. Ευελπιστούμε η έκθεση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης να αποτελέσει την αφορμή για τον εντοπισμό και νέων πληροφοριών και τεκμηρίων που σχετίζονται με την παρουσία των προσφύγων στην Πρέβεζα.

Εικ. 1. Το Δημοτικό Σχολείο Αρχαγγέλου.

Εικ. 2. Έγγραφο σχετικά με την ιστορία του Σχολείου του Αρχαγγέλου (περίπου 1952).