Είναι γνωστό ότι η μισή αλήθεια είναι χειρότερη από το ψέμα. Αυτό κάνει η κυβέρνηση αναφορικά με το τμήμα Ιωάννινα-Κακαβιά της Ιόνιας Οδού: λέει μισές αλήθειες.
Για το ναυάγιο της χρηματοδότησης του έργου από το Ταμείο Ανάκαμψης, η κυβερνητική αφήγηση είναι περίπου η εξής: «Εμείς το θέλαμε, το προσπαθήσαμε, αλλά οι Ευρωπαίοι το απέρριψαν». Όμως, τα πράγματα δεν είναι έτσι.
Είναι πράγματι αλήθεια ότι οι οδικοί άξονες δε συνιστούν προτεραιότητα για τα έργα και τις δράσεις που χρηματοδοτεί το Ταμείο Ανάκαμψης. Αλλά αυτή είναι η μισή αλήθεια. Η άλλη μισή είναι ότι ένας οδικός άξονας μπορεί να γίνει αποδεκτός προς χρηματοδότηση από το Ταμείο, αρκεί το κράτος-μέλος να αιτιολογήσει επαρκώς, με ισχυρά επιχειρήματα, τη χρησιμότητα και την αναγκαιότητά του.
Το τελευταίο συνέβη τόσο με τον Βόρειο Οδικό Άξονα της Κρήτης (ΒΟΑΚ), όσο και με τον Ε-65. Η κυβέρνηση έθεσε το θέμα της κατασκευής τους στα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα, ανέπτυξε τα επιχειρήματά της, κείμενα αντηλλάγησαν και, τελικά, εγκρίθηκε η χρηματοδότηση των έργων αυτών από το Ταμείο. Σημειώνω ότι κανείς από τους δύο δεν αποτελεί τμήμα διευρωπαϊκού δικτύου.
Κάτι αντίστοιχο ουδέποτε συνέβη με το «Ιωάννινα-Κακαβιά». Παρά τις κατά καιρούς διαβεβαιώσεις, ακόμη και από πρωθυπουργικά χείλη, ότι «δρομολογούνται ενέργειες» για τη χρηματοδότηση της κατασκευής του από το Ταμείο Ανάκαμψης, η αλήθεια – η ολόκληρη αλήθεια, όχι η μισή – είναι ότι το θέμα ουδέποτε ετέθη επίσημα από ελληνικής πλευράς στα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα. Καμία πρόταση δεν υποβλήθηκε, κανένα σχετικό έγγραφο δεν απεστάλη. Οι «Ευρωπαίοι» δεν απέρριψαν τίποτε, για τον πολύ απλό λόγο ότι τίποτε δεν τους προτάθηκε. Το κυβερνητικό «δρομολόγιο ενεργειών» δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, γιατί στην πραγματικότητα δεν υπήρξε ποτέ. Σε αντίθετη περίπτωση, ας μας παρουσιάσουν την πρόταση που υπεβλήθη και την απόρριψη που τους εστάλη. Διότι έως τώρα το μόνο που κάνουν είναι να καταφεύγουν σε μία ενημέρωση του τύπου «κάποιον είδα, κάτι του ‘πα, κάτι μου ‘πε να σας πω». Ας γνωρίζουν, όμως, ότι τέτοιες υπεκφυγές δεν τους προσφέρουν ούτε πολιτική, ούτε ηθική κάλυψη.
Η ουσία είναι μία: η κυβέρνηση το «Ιωάννινα-Κακαβιά» όχι μόνο δεν το πάλεψε, όπως διατείνεται, δεν το προσπάθησε καν. Το επιχείρημα, πέραν όλων των άλλων, ότι αποτελεί τμήμα ενός διευρωπαϊκού αυτοκινητόδρομου που θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το 2030 όχι μόνο δεν αξιοποιήθηκε αλλά, αντιθέτως, αγνοήθηκε και παραμερίστηκε.
Προκύπτει από την ίδια την εξέλιξη των πραγμάτων ότι η κυβερνητική απόφαση να μην ενταχθεί το έργο στο Ταμείο Ανάκαμψης ήταν ειλημμένη εξ αρχής και ότι οι δηλώσεις επί δηλώσεων που στο μεταξύ μεσολάβησαν περί «προσπαθειών» και «μαχών» δεν αποτελούσαν παρά μέρος μιας θλιβερής επικοινωνιακής διαχείρισης. Φαινόταν αυτό από καιρό. Παραπέμπω σε σχετική μου δήλωσή στις 18-10-2020, όπου μεταξύ άλλων ανέφερα: «Στην κυβέρνηση έχουν πάρει τις αποφάσεις τους. Αλλά δε μιλούν. Κρύβονται. Ο πρωθυπουργός πίσω από τον υπουργό του, ο υπουργός πίσω από τους ‘’αρμόδιους’’ του υπουργείου του, και όλοι μαζί από τους Ηπειρώτες και από την αλήθεια. Χειρίζονται επικοινωνιακά μία ύβρη απέναντι στην Ήπειρο».
Εάν, όμως, η επίκληση των κανόνων χρηματοδότησης του Ταμείου Ανάκαμψης αποτελεί μία κάποια αιτιολογία, μία πρόφαση για την κυβερνητική αβελτηρία, αναρωτιέμαι ποια θα είναι η αιτιολογία και η πρόφαση για μία ενδεχόμενη μη συμπερίληψη του έργου στο ΕΣΠΑ της νέας περιόδου 2021-2027; Ας απαντήσει, λοιπόν, η κυβέρνηση χωρίς καμία χρονοτριβή: Θα το εντάξει ή όχι; Θα διαθέσει τα 400 εκατ. ευρώ από το σύνολο των 20 δισ. του ΕΣΠΑ για την ολοκλήρωση της Ιόνιας Οδού; Για την κατασκευή, δηλαδή, του υπολειπόμενου τμήματός της, από τα Ιωάννινα στην Κακαβιά, ως ενός τετράιχνου, κλειστού αυτοκινητοδρόμου ευρωπαϊκών προδιαγραφών; Ναι ή όχι; Ευρωπαϊκούς περιορισμούς ούτε έχει ούτε μπορεί να επικαλεστεί εν προκειμένω, χρηματοδότηση διαθέσιμη έχει, χρόνο για την ολοκλήρωση μελετών έχει. Θέληση έχει;
Και κάτι τελευταίο, ένθεν κακείθεν. Ο δρόμος «Ιωάννινα-Κακαβιά», αλλά και το γενικότερο αίτημα για την ανάπτυξη της Ηπείρου και της ελληνικής Περιφέρειας, δεν είναι μία «σημαία ευκαιρίας» η έπαρση της οποίας γίνεται ενόσω βρίσκεται κανείς στην αντιπολίτευση με χαρακτηρισμούς όπως «εμβληματικό έργο» και η υποστολή της όταν είναι στην κυβέρνηση με πρακτικές που αντιστοιχούν σε ένα «δευτερεύουσας προτεραιότητας έργο». Οι Ηπειρώτες αντιλαμβάνονται πότε αυτό συμβαίνει και το αξιολογούν.
*Ο Κωνσταντίνος Γάτσιος είναι καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Διετέλεσε πρύτανης του πανεπιστημίου την περίοδο 2011-2015. Από το 2015 είναι μέλος του διεθνούς επιστημονικού συμβουλίου τού Πανεπιστημίου τής Βιέννης. Πραγματοποίησε τις μεταπτυχιακές του σπουδές (1983-1984) καθώς και τις διδακτορικές του σπουδές (1984-1987) στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ στο οποίο, ακολούθως, δίδαξε (1987-1993) και διετέλεσε διευθυντής σπουδών στα οικονομικά στο κολλέγιο Fitzwilliam. Έχει πλούσιο επιστημονικό έργο και συμμετοχή σε διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς
